مدیتیشن چیست؟

مدیتیشن چیست؟

معنی کلمه مدیتیشن ریشه لاتین دارد به معنای پویش درونی است و در فرهنگ های مختلف به شکلی خواص انجام می شود به عبارت دیگر مدیتیشن روشی برای تسلط یافتن بر ذهن است.

با مدیتیشن فرد به حالتی می رسد که می تواند محرک های اطراف خود را نادیده گرفته و به صورت آگاهانه و با اختیار شخصی ذهن را مجبور به سکوت کند و این سکوت باعث رسیدن به آرامش می شود.

در بیشتر ادیان مانند بودا، هندو، مسیحیت، یهودیت و اسلام به نوعی مدیتیشن در آموزه های دینی وجود دارد.

خیلی از افراد علاوه بر جنبه معنوی و دینی این کار را برای اهداف شخصی رسیدن به آرامش انجام می‌دهد. در ۳۰ سال گذشته از این روش برای بهبود بسیاری از استرس ها و دردهای مزمن استفاده شده است.

انواع مدیتیشن

• مدیتیشن متمرکز:  در این روش شما در حالتی بسیار راحت بر روی جسمی که در ذهن شما وجود دارد متمرکز می شوید و دیگر افکار که حالتی آزار دهنده دارد را کنار می گذارید. در این مدیتیشن هدف تمرکز و احساس همان چیزی است که روی آن متمرکز شده اید.

همانند تمرکز بر روی نفس و تعداد دم و بازدم های سیستم تنفسی. یا اینکه می توانید به شمعی روشن خیره شده و به صدای محیط اطراف و طبیعت گوش فرا دهید.

برای افرادی که تازه وارد این مسیر شده‌اند شاید چالشی سخت باشد و به سختی ذهن بر روی موضوع مورد نظر متمرکز گردد اما با تمرین و تکرار می توان این توانایی را افزایش داد.

• مدیتیشن فکری: مدیتیشن لحظه‌ای است یعنی  فرد را تشویق می کند تا تمرکز خود را بر روی افکار ای خاص گذاشته که در لحظه به ذهن او خطور می کند. برخلاف روش مدیتیشن بر روی اشیا، در این نوع از مدیتیشن همه افکار تحت پوشش قرار گرفته و مورد مراقبه قرار می‌گیرد.

با استفاده از این روش قادر خواهید بود افکار و احساسات را در یک مسیر یا الگوی خاص جمع آوری کرده و مطابق با  خواسته خود روش تصمیم گیری درست، صحیح یا غلط، خوب یا بد را بهتر درک کنید و انتخاب درستی را انجام دهید.

برای متوجه شدن بیشتر به این مثال توجه کنید: انجام چندین کار همزمان برای مغز کمی دشوار است و باعث بروز حواس پرتی و عدم رضایت از کارها می شود. طبق تحقیقات دانشمندان به کارکنان آموزش مدیتیشن و آرام سازی ذهن داده شد و پس از آموزش مشخص گردید که افراد و کارکنانی که مدیتیشن کرده بودند مقدار استرس کمتر و حافظه بیشتری داشتند نیز بهتر روی وظایف کاری متمرکز می‌شدند.

 شرایط مدیتیشن مناسب

• بهترین زمان برای انجام مدیتیشن:

صبح از بهترین زمان های انجام مدیتیشن است. زمانی که شما از خواب بیدار می شوید بدن برای کنترل کردن ذهن آمادگی بیشتری دارد. می توانید زمان مدیتیشن را برنامه ریزی نموده و با کوک کردن ساعت و بیدار شدن در زمان مشخص، این لحظات طلایی را از دست ندهید.

• عجله نکنید و با آرامی پیش بروید:

در ابتدا لزومی ندارد که حتما نیم ساعت مدیتیشن انجام دهید. انجام دو دقیقه مدیتیشن در ابتدای مسیر می تواند شروع خوبی باشد.  عجله نکنید شما می‌توانید به مدت یک هفته هر روز دو دقیقه بنشینید و تمرکز کنید.

بعد از انجام دادن این دو دقیقه می توانید دقایقی دیگر به این مقدار اضافه کنید و  به مدت یک هفته چهار دقیقه را به این کار اختصاص دهید. به مرور زمان مدیتیشن شما به ۱۰ دقیقه روزانه خواهد رسید و با طی کردن این روند می توانید بدون فشار و سختی زمان انجام مدیتیشن را افزایش داده و از مزیت های آن سود ببرید.

• انجام زمان مدیتیشن را به یاد داشته باشید:

تا وقتی که به مدیتیشن کردن عادت کنید ممکن است در اثر کار های روزمره انجام تمرینات مدیتیشن را فراموش نمایید. شما می توانید از ابزارهای یادآوری کننده مانند نوشته و یا زنگ اخطار تلفن به خود یادآوری نمایید تا این کار را انجام دهید. می توانید از نوشته های استفاده کنید و جلوی دید قرار داده تا عادت کنید و به صورت روزانه به این تمرینات بپردازید.

• مکانی مناسب برای مدیتیشن در نظر بگیرید:
• 

بسیاری از اشخاص نگران نحوه نشستن و محل انجام تمرینات و نیز زیرانداز و… هستند. ممکن است این موارد هم مهم باشد ولی در شروع کار اهمیت زیادی ندارد و شما میتوانید به راحتی روی صندلی، تخت و یا مبل خود بنشینید.

حتی اگر احساس راحتی می کنید می توانید زمین را برای نشستن انتخاب نمایید. برای شروع ۲ دقیقه ای در این شرایط مناسب است اما با طولانی تر شدن شما می‌تواند شرایط مناسب تر شده ولی سعی نمایید مکانی ساکت و آرام را برای این کار در نظر بگیرید.

• اوقات بیکاری را به مدیتیشن اختصاص دهید:

زمانی که شما ذهن درگیر و عصبی نسبت به انجام کار دارید نمی توانید تمرکز کافی برای انجام این کار داشته باشید لذا زمان‌هایی که کاری ندارید برای انجام این کار اختصاص دهید. خیلی از افراد ترجیح می‌دهند این کار را صبح انجام دهند تا هنوز درگیر امور روزمره نشده و همچنین روزه خود را با انرژی فراوانی آغاز نمایند. افرادی هم هستند که قبل از خواب را زمانی مناسب برای اینکار می‌دانند.

پس از پیدا کردن و کشف زمان مناسب، با اراده شروع نمایید و تسلیم نشوید و در ساعت مشخص آن را انجام دهید. دقت کنید از خوردن غذا به مدت دو ساعت قبل از مدیتیشن و بعد از آن خودداری نمایید. شکم شما نباید بسیار پر یا خالی باشد.

• اختصاص دادن زمان ثابت و منظم برای مدیتیشن:

روند پیوسته انجام مدیتیشن را حفظ نموده و هر روز انجام دهید. حتی اگر زمان کمی برای انجام این کار دارید اما انجام آن را به عادتی روزانه تبدیل نمایید.

توجه داشته باشید که هر مقدار بیشتر مدیتیشن کنید نتایج بهتری نصیبتان خواهد شد. اما انتظار نداشته باشید که در زمانی کوتاه و زود به نتیجه دلخواه برسید. مدیتیشن و تمرینات این چنینی به زمان و  پشتکار نیاز دارد تا نتایج عالی آن مشاهده شود.

• پوشیدن لباس راحت در مدیتیشن:

لباس راحت بپوشید و از لباس های تنگ خود را رها کنید. هرگونه لباس و پوششی که به بدن شما فشار وارد کند می تواند در آرامش شما تاثیر منفی بگذارد.

• بدن را در شرایط و  وضعیت مناسب قرار دهید:

شرایط درونی شما از موقعیت جسمی مهمتر است. آرام بنشینید و دستان خود را بر روی ران ها قرار دهید. حتی می توانید چهار دست و پا روی زمین نشسته یا خودتان را روی صندلی قرار دهید به نحوی که کف پاهایتان روی زمین قرار بگیرد. حالتی را انتخاب نمایید که کمرتان صاف تر باشد. دستان خود را آزادانه و به راحتی در اطراف بدن قرار دهید. تشکی راحت برای خوابیدن روی زمین فراهم کنید و در صورت نیاز از وسایلی برای قرار دادن زیر سر و زانو ها استفاده کنید تا احساس بهتری داشته باشید.

• بر روی نفس تان متمرکز شوید:

باید برتنفس خود تمرکز کنید و به آن توجه نمایید. باید بدانید که تنفس به آرامش ذهن و آرامش درون شما کمک بسیاری خواهد کرد. نفس های عمیق و آرام بکشید به طوری که از بینی نفس را فرو برده و از دهان خارج نمایید.

بگذارید دیافراگم و ریه های شما  مملو از هوا شود. به جریان هوا در اندام و بدن خود توجه کنید. زمانی که بدن شما حرکت نمی کند هوای بیشتری به آن اختصاص پیدا می‌کند و بدن شما هوای مصرف شده بیشتری را به خارج انتقال خواهد داد.

• در شرایط سخت نفس هایتان را بشمارید:

اگر تمرکز بر کار و یا درسی برای شما دشوار شده است سعی نمایید در این شرایط نفسهای خود را بشمارید. بعد از هر بازدم این شماره را انجام دهید تا به عدد ۱۰ برسید. دوباره از ۱ شروع کنید و تا ده پیش بروید.

اگر در حین انجام این کار عدد بعدی را فراموش کردید مجدداً از یک شروع به شمارش کنید. نگران نباشید این حالت برای همه افراد به وجود می آید. هر مقدار که تمرینات شما بیشتر شود خطای کمتری را شاهد خواهید بود.

• با آرامش به تمرین پایان دهید:

زمانی که تمرین شما به اتمام رسید به این جلسه مدیتیشن پایان دهید. این کار را در آرامش و بدون عجله انجام دهید. ناگهانی بلند نشوید و چشمان خود را به آرامی باز نمایید و حرکات آهسته انجام بدهید. به بدن خود حالت کشش داده و انگشتان دست و پا را باز نمایید. دست و پاهای خود را حرکت دهید و به مرور به حالت ایستاده قرار بگیرید.

• تمرینات گروهی مدیتیشن:

اگر اینگونه تمرینات را توسط افرادی دیگر و یک گروه انجام دهید انگیزه بیشتری پیدا خواهید کرد. صحبت و پاسخگویی به سوالات یکدیگر و استفاده از تجربیات اشتیاق شما را برای مراقبه و انجام مدیتیشن بیشتر خواهد کرد.

• آرام بنشینید و نظاره گر باشید:

آرام نشسته و به بدن، محیط اطراف و اثباتی که در کنار شما وجود دارد توجه کنید. چیزی را تغییر ندهید و هیچ کاری نکنید فقط تماشا کنید و شاهد افکار مختلف در ذهن باشید. این گونه افکار را قضاوت نکنید و اجازه دهید که رد شوند. انجام این کار برای چند ثانیه مناسب است.

تاثیرات مدیتیشن بر جسم انسان

به طور خلاصه وار تاثیرات کلی مدیتیشن بر جسم شامل موارد زیر است:

• کاهش فشار خون
• بهبود یافتن نحوه جریان خون در بدن
• کاهش ضربان قلب
• تنفس های عمیق و مناسب
• کم شدن سطح کورتیزول خون
• احساس آرامش عمیق تر
• تغییر کردن الگوی امواج مغزی

تاثیر مدیتیشن بر روان انسان

انجام مدیتیشن تاثیرات مثبت و عالی بر روح و جسم انسان دارد. علاوه بر اثرات جسمی خوب، بر روان  انسان نیز تاثیرات مثبتی خواهد داشت که به صورت تیتر وار به آنها اشاره می کنیم:

• بالا رفتن و افزایش خودآگاهی فرد
• فرد توانایی و مهارت مدیریت استرس را پیدا میکند
• سلامت احساسی فرد و هوش هیجانی  بهبود پیدا می‌کند
• شخص مدیریت بهترروانی در زمان های بحرانی، خشم، استرس، اضطراب، بی قراری در خواب، دردهای جسمی و فشار خون بالا پیدا می کند.
• حافظه کاری و هوش فرد  بهبود و افزایش پیدا می‌کند.
• توجه و تمرکز فرد در بیشتر امور افزایش خواهد یافت
• کاهش اضطراب فردی
• احساس کمتر ضعف.

جالب است بدانید که انجام تمرینات مدیتیشن به اندازه داروهای ضد افسردگی درد درمان مشکلات  اضطراب و افسردگی موثر است.

البته باید بدانید که یادگیری مدیتیشن مانند هر مهارت دیگر تمرین و پشتکار می خواهد. انجام تمرینات مدیتیشن به شما کمک خواهد کرد که درک بالاتری از خود به دست آورده و به رشد و پیشرفت خود در بهترین حالت کمک کنید.

 نکات مهم انجام مدیتیشن

• ممکن است در انجام تمرینات مدیتیشن به آرامشی که تصور می کردید دست نیابید، نباید دچار استرس و نگرانی شوید. صبر و استقامت از عوامل موفقیت در مدیتیشن است. از عوامل متوقف کننده موفقیت در مدیتیشن، عجله کردن است. توقع نداشته باشیم در زمان کم و با انجام چند تمرین کوتاه به موفقیت های بزرگ دست پیدا کنیم.
• اگر در زمان انجام تمرینات مشکلات تنفسی شده و یا در حالت عادی این مشکلات را دارید حتماً به پزشک مراجعه کنید تا بدون نگرانی به تمرینات خود ادامه دهید.
• به این نکته توجه داشته باشید که خیلی از افراد در زمان انجام تمرینات مدیتیشن، خاطرات قدیمی و گذشته را تجربه خواهند کرد. در بسیاری از موارد ممکن است خاطرات مناسب و دلچسبی نباشد و یا شما را آزار دهد. شاید از یادآوری آنها رنج ببرید. اما به این نکته دقت کنید که نباید از خاطرات فرار کرد.
• شاید تصور کنید که انجام مدیتیشن افکار و ذهن شما را بیشتر درگیر می کند. هراسی نداشته باشید زیرا شما مدیتیشن می کنید تا قادر باشید ذهن خود را کنترل کرده و به آرامش دست پیدا کنید. پس بدون احساس ناامیدی ادامه دهید زیرا در آینده خواهید توانست این افکار را کنار گذاشته و یا به خوبی آنها را کنترل نمایید.

در زندگی پر استرس و مشکل امروزی بسیاری از افراد برای کسب آرامش به انواع داروها و یا مواد غیرمجاز پناه می برند که به مرور زمان اثرات مخرب بیشتری برای بدن به همراه خواهد داشت. اگر بتوانید مدیتیشن را بیاموزیدو آن را جزو برنامه‌های زندگی قرار دهید، می توانید به بهترین نحو خود را از مصرف دارو بی نیاز کرده و به آرامشی فراتر از افراد دیگر دست پیدا کنید.

مدیتیشن  روشی بدون عوارض و خطر و بسیار سودمند است.