با سرسختی و تاب آوری روانی، حرفه ای زندگی کنید
در هنگام طوفان به درختان دقت کردهاید؟ زمانی که خم میشوند، برف را بر روی خود حمل میکنند، به پایین خم می شوند تا نشکنند. بعد از تمام شدن سختی ها دوباره قوی تر از قبل سر به سمت آسمان بلند می کنند.
ممکن است افرادی را دیده باشید که با این که در محیطی آشفته بزرگ شدهاند اما موفقیت های بزرگی را کسب کرده اند. و یا برعکس افرادی را دیده اید امکانات و شرایط مناسب هیچگونه موفقیتی را کسب نکرده و به قهقرا رفته اند.
برای خیلی از افراد این سوال مطرح میشود که چرا بعضی از افراد در مقابل عوامل سخت و استرس زا انعطاف پذیر بوده به ابرو نمی آورند اما افرادی را می بینید که با کوچکترین عامل عرصه را خالی کرده و می شکنند.
با بررسی موارد مطرح شده به اصلی به عنوان” سرسختی و تاب آوری روانی” می رسیم.
در ادامه مطلب به تعریف این اصطلاح، فواید آن و راههای تقویت و افزایش آن خواهیم پرداخت.
در زندگی سالم داشتن این مهارت بسیار تعیین کننده و موثر می تواند باش.
تعریف سرسختی و تاب آوری
این اصطلاح در مورد افرادی به کار می رود که در برابر فشارهای روانی و سختی ها مقاوم بوده نسبت به دیگر افراد کمتر مستعد بیماری هستند. این گونه افراد بر زندگی خود کنترل بیشتری داشته و نسبت به آنچه انجام می دهند تعلق خاطر افزونی دارند. این افراد در برابر وقایع و تغییرات جدید به خوبی افرادی پذیرا هستند.
تحقیقات نشان می دهد که این گونه افراد در برابر بیماری ها نیز مقاوم تربوده و طول عمر بیشتری دارند. این ویژگی ها نه تنها ما را در برابر بیماری ها ایمن می نماید طول عمر همراه با آرامش نیز به ما هدیه خواهد کرد.
در ادامه به بررسی مولفه های سخت رویی، هدف از انجام آن همچنین روشهای ایجاد این ویژگی ها در شخص خواهیم پرداخت.
سرسختی یک سبک عمومی یا شکلی از عملکرد است که مولفه های زیر را شامل می شود:
- مولفه شناختی: مربوط به چگونگی تفسیر و درک اتفاق و رویدادهای اطراف است.
- مولفه رفتاری: نحوه عملکرد و عکس العمل در پاسخ به رویدادهایی که در محیط رخ می دهد.
- مولفه هیجانی: این مولفه مربوط به احساس رویه عاطفی فرد می باشد.
افراد سرسخت چه ویژگی هایی دارند؟
- تعهد: به معنی توانا بودن در درگیر شدن عمیق با فعالیت ها و رویدادهای زندگی است.
- کنترل: شخص این اعتقاد را دارد که می تواند بر اتفاقات زندگی خود کنترل داشته و بر روی آنها اثر گذار باشد.
- چالش: به این مفهوم است که شخص علی رغم تغییرات فراوان که در زندگی با آنها مواجه میشود، می تواند با قدرت به مسیر خود ادامه دهد.
فواید سرسختی و تابآوری روانی
- یادگیری این ویژگی باعث می شود رفتارهایی نظیر پرورش ویژگی های روانی، سازگاری، انعطاف پذیری و تاب آوری در شخص تقویت گردد.
- یادگیری این تکنیک می تواند در فرد مهارت ها و استعدادهای چندگانه به وجود آورد. فرد می تواند در یک زمان به چند نوع از ویژگی ها و استعدادهای خود توجه داشته باشد.
- فرد به این درک می رسد که استرس جزئی از طبیعت زندگی است روش و دیدگاه صحیح نسبت به اینگونه مسائل است و نباید آن را با پرخاشگری و رفتارهای دیگر مهار کرد.
- این گونه افراد می توانند استرس حاد و استرس مزمن را از هم تفکیک کرده و روشهای برخورد و مقابله با آن را بیاموزند.
- افرادی که این مهارت را دارند می توانند تفکرات منفی و مخرب را با تفکرات مثبت جایگزین نمایند.
- افراد تاب آور و سرسخت مدیریت خوبی روی هیجانات داشته علائم جسمانی رانیز به خوبی کنترل می کنند.
- این افراد به راحتی از تجارب، نکات مثبت، حرف های پند آموز و… دوستان و آشنایان استفاده می کنند.
- به این نکته باید توجه داشت که مدیریت تعارض در محیط های اداری، آموزشی، نظامی و… می تواند ثمراتی به مراتب بهتر و مفید تر نسبت به توبیخ، تنبیه و اخراج شد.
به اشتباه نباید این تفکر را داشت که خشونت و سرسختی تواند افراد مقاوم سرسخت را به بار بیاورد.
سرسختی از مولفه های بسیار مهم در بهداشت روان فرد است که کمک بسیار زیادی نیز به سلامت جسم هم خواهد کرد.
عوامل موثر در انعطاف پذیری
در بعضی افراد گویا ظرفیتهای فردی، روانی و شخصیتی ای قرار دارد که در مواجهه با شرایط تنش زا یاری دهنده است، به نحوی که هر مقدار بر شدت منابع استرس زا اضاازفه شود باز هم این افراد توان این را دارند که خود را از این شرایط جدا کنند و در شرایط و ناملایمات تاب تاب بیاورند.
به عنوان مثال بارز ترین نمونه را می توان در مردم ژاپن مشاهده کرد که بعد از سونامی و پس از ویران شدن شهر ها و از دست دادن عزیزان باز هم توانستند زندگی کنند ، عواطف خود را حفظ نموده و در برابر استرس های وارده سر سختی کنند و علاوه بر مقاومت شرایط را به حالت عادی تبدیل کنند.
در زندگی روزمره ما انسان ها شرایط گاها به گونه ای پیش می رود که ممکن است سلامت روانی مورد تهدید قار بگیرد. تاب آوری مجموعه ای از ظرفیت های روانی و فردی است که به افراد کمک می کند در شرایط دشوار مقاومت کنند و آسیب نبینند و حتی شخصیت خود را در شرایط جدید ارتقا بخشند.
به عبارت دیگر تاب آوری را مفهومی روانشناختی دانست که میخواهد بفهماند چگونه می شود با موقعیت های غیر منتظره کنار آمد. با این اوصاف تاب آوری نهتنها باعث افزایش قدرت تحمل و سازگاری فرد در برخورد با مشکلات، بلکه مهمتر از آن حفظ سلامت روانی و ارتقای آن است. تاب آوری افراد را توانمند می کند تا با دشواری ها و ناملایمات در زمینه های مختلف رو در رو شوند، بدون آنکه آسیب ببینند و حتی از این شرایط برای شکوفایی رشد شخصیت خود سود ببرند.
- تاب آوری روندی پویا است
- وابسته به شرایط است یعنی یک رفتار سازگارانه در یک شرایط ممکن است در شرایط دیگر ناسازگار باشد.
- تاب آوری محصول تعامل ویژگی های شخصیتی با عوامل محیطی است.
- تاب آوری در شرایط سخت دشوارتر شده و قدرت شخصیتی فرد مشخص میشود.
- تاب آوری را می توان آموخت
تاب آوری آموختنی است
به این نکته باید توجه کرد که درست است که تابآوری قابلیت انسان در مواجهه با بلایا و فشارها ست و تجربیات زیادی در این زمینه به صورت عملی به دست می آید اما این خصیصه در کنار تواناییهای درونی شخص و مهارت های اجتماعی او و همچنین در رابطه با محیط تقویت شده، توسعه پیدا میکند و به عنوان یک ویژگی مثبت به وجود می آید.
تابآوری در هر سن و هر سطحی رخ داده و قابل آموزش دیدن است. این بدین معناست که تاب آوری پدیدهای ذاتی نمی باشد بلکه از طریق تمرین، آموزش، یادگیری و تجربه به دست می آید. اگر حس می کنید تاب آوری کمی دارید، می توانید آن را تقویت نموده و مهارت های خود را برای تاب آور شدن پرورش دهید.
در ساده ترین حالت در اطراف خود دقت نمایید و ببینید افراد تاب آور چگونه عمل می کنند؟ آیا از این عملکرد راضی هستند؟ آیا راحت تر زندگی نمی کنند؟
رفتارهای افراد تاب آور چگونه است؟
- آگاهانه و هوشیار عمل می کنند: افراد نسبت به موقعیت ها آگاه و هوشیار هستند. هیجانات و احساسات خود را می شناسند و به خوبی آنها را به شیوه ای سالم مدیریت می نمایند. به به خوبی احساسات و رفتارهای اطرافیان را درک نموده به گونهای برخورد می کنند که محیط اطراف را نیز تحت تأثیر اثرات مثبت خود قرار دهند.
- می پذیرند که موانع بخشی از زندگی است: یکی از ویژگی های افراد تاب آور این است که، آنها به خوبی می دانند که زندگی پر از چالش های مختلف است. ما نخواهیم توانست از خیلی از اتفاقات جلوگیری کنیم اما می توانیم در مقابل آنها منعطف باشیم و اشتیاق و روحیه خود را برای سازگار شدن حفظ نماییم.
- دارای منبع کنترل درونی هستند: افراد تاب آور خود را مسئول شرایط خویش می دانند و مشکلات و شکست ها را به خاطر منابع بیرونی ندانسته و آنها را سرزنش نمی کنند. ها سهم خود را در امور زندگی پذیرفتهاند و این باور را دارند که هر عملی انجام دهند بازتاب آن را در زندگی خواهند دید. البته از این نکته غافل نباید شد که برخی از عوامل از کنترل ما خارج است مانند بلایای طبیعی. این افراد می توانند در شرایط سخت نیز با پیدا کردن راه حل مناسب بر موقعیت خود تاثیر مثبت بگذارند.
- از مهارت حل مسئله برخوردارند: وقتی بحران به وجود می آید افراد تاب آور با استفاده از روش حل مسئله به راه حل های امن و مطمئنی می رسند. در حالیکه افراد دیگر دچار استرس زیاد شده و نمی توانند تصمیم های درست و موردی بگیرند.
- ارتباطات محکم اجتماعی دارند: افراد شبکه حمایتی و عاطفی قوی دارند. این ارتباطات به آنها کمک میکند در مورد نگرانی ها و چالش های خود با افراد صحبت کرده و از مشورت و همدلی آنها بهره مند شوند .در این بین راه حل های جدیدی کشف می کنند و از لحاظ روانی نیز به قدرت و آرامش می رسند.
- خود را فردی قربانی نمی دانند: این افراد خود را ناتوان و قربانی شده نمی پندارند. در حالی که با مشکلات دست و پنجه نرم می کنند خود را فردی نجات یافته تصور میکنند و میدانند که بر شرایط فائق خواهند آمد.
- میتوانند متناسب با موقعیت درخواست کمک کنند: همانطور که گفته شد منابع حمایتی یکی از اجزای تاب آوری است. این گونه افراد در هر زمان که ضرورت داشته باشد از این منابع درخواست کمک می کنند. منابع تخصصی حمایت مانند روانشناسان، مشاوران، کتاب های خودیاری، مطالعه زندگی افراد مهم از منابع حمایتی فرد به حساب می آیند. علاوه بر این موارد دوستان، اعضای خانواده، همسایه ها و… از منابع ارزشمند برای این افراد به حساب می آیند.
چگونه فردی تاب آور شویم؟
شاید برای شما سوال باشد که در تاب آوری، فرد دقیقا چه کاری انجام میدهد؟
این گونه می توان گفت که فرد تاب آور، نحوه استدلال و نگرش متفاوتی در زمان مواجهه با شرایط نامناسب اتخاذ می نماید. به جای فاجعه ساختن است مشکل پیش آمده و گرفتار شدن در عواقب آن، به توانایی های خود بیشتر توجه می کند. این فرد می تواند در یک موقعیت پرمخاطره فرصتی را که در آن مشاهده میکند را دریافت کرده و به جای احساس اضطراب موفقیت را به دست بیاورد.
بنابراین تاب آوری باعث سازگاری مناسب با مشکلات شده و مزیتی بیش از اجتناب از پیامدهای منفی است.
اینگونه به نظر می رسد که افراد تاب آور بهطور خلاقانهای شرایط سخت و ناگوار روانی را حذف نموده و با ایجاد یک تغییر جدید رشد و بالندگی را جایگزین شرایط دشوار می نمایند. یعنی افراد تاب آور ذهنشان به گونهای برنامهریزی شده است که بعد از هر موقعیت استرس زا به دنبال رشد خودشان بوده و مانند بسیاری از افراد تسلیم آسیبهای روانی نمی شوند.
افراد تاب آور از شرایط سخت به وجود آمده رقابتی می سازند که باید از آن موفق بیرون آمده و بیشتر از قبل خود را توانمند نمایند و تجربه ای جدید به زندگی خود اضافه کنند.
دیدگاهتان را بنویسید